👁️  397

Пропаст се предвидуваше, но не се случи.

Експертите велат дека падот на рускиот БДП е многу помал од предвиденото, а властите во Москва презеле добри чекори за да го спречат економскиот колапс под западните санкции, пишува ДВ.

Западните санкции против Русија на почетокот изгледаа како моќно оружје – вредноста на рубљата падна во бездна, руската централна банка ја удвои каматната стапка бидејќи се чинеше дека се движи кон хиперинфлација, московската берза беше затворена во страв од крах.

Крис Вефер 25 години работел во Русија како инвестициски советник и сведочи дека тамошните бизнисмени биле исплашени. Голем број компании ја напуштија Русија.

„Имаше шпекулации дека загубите во трговијата и логистиката на преработувачката индустрија неизбежно ќе бидат големи и ќе доведат до отпуштања.“

Но, како што додава, ситуацијата „брзо се подобрила и можело да се види дека најлошите предвидувања нема да се остварат“.

Никогаш повеќе приходи од извори на енергија

Особено на Запад се слушнаа проценки дека санкциите ќе ја уништат руската економија. Некои експерти предвидуваа пад на БДП од најмалку 15 проценти. Но, иако Кремљ спречи објавување на некои важни економски показатели минатата година, јасно е дека немало поголем дефект.

Сега експертите – и ова е мислењето и на Светската банка и на ММФ – пресметуваат дека рускиот БДП падна за само три до четири проценти во првата година од војната.

Првата причина за издржливоста на руската економија се огромните пари од продажбата на нафта и гас. Не само од поголемиот извоз во Индија или Кина, туку и од продажбата на Запад: ниту таму не можеа да најдат алтернативи преку ноќ.

Згора на тоа, тврдењето на руската централна банка од овој февруари дека е остварен рекорден профит и пораст од 211 милијарди евра може да биде вистина и поради поскапувањето на енергенсите.

„За Русите овој огромен профит практично падна од небо бидејќи Западот не само што продолжи да купува од Русија, туку купи уште повеќе за да ги наполни магацините“, вели Веферт.

„Така, во Русија беше можно да се продолжи да се поддржуваат клучните сектори во индустријата и да се обезбедат работни места. Згора на тоа, беа покриени трошоците од војната и останаа пари за социјалните програми. Во принцип, се одржуваше економската и социјалната стабилност. “, вели овој експерт.

Воената економија има свои правила:

Во игра е воена економија, невработеноста не се зголемува поради големиот број работоспособни луѓе кои се мобилизирани – или кои избегале од мобилизација. Воената индустрија има проблеми со високотехнолошките производи, но голем дел од воениот арсенал – од муниција до воени чизми – нема никаква врска со недостаток на чипови.

Русија се уште е далеку од самодоволна. Ова може да се најде меѓу редови дури и во вестите на државната агенција ТАСС кога, на пример, гордо објавува дека Русија за неколку години ќе биде независна од увозот на млечни производи.

Карактеристика на воената економија е тоа што најмногу ја погодува средната класа, образованото и урбаното население, но за претседателот Владимир Путин, тој сегмент руски граѓани отсекогаш бил најсомнителен и имал најмалку поддршка за приказните за обновувањето на руската империја.

Вафер потсетува дека не речиси сите западни компании ја напуштија Русија: Мекдоналдс беше тој што мораше да го заштити својот имиџ меѓу потрошувачите на Запад, но „точно компаниите кои се економски важни затоа што плаќаат високи даноци или вработуваат многу луѓе, тие се многу, многу повоздржани во одлуката да ја напуштат Русија“.

Заканата од санкции е секогаш подобра од санкциите

Самите економски санкции се проблем. Ова е местото каде што Западот има лесна рака кога станува збор за прогласите, без разлика дали тоа беше Србија на Милошевиќ, Ирак на Садам Хусеин, па дури и Иран, Сирија или сега Русија.

Економистката од Универзитетот Харвард, Александра Вакро, вели дека санкциите речиси никогаш не ги исполнуваат очекувањата: „Факт е дека санкциите се најефективни веднаш по нивното објавување“.

„Придобивката е многу поголема од заканата од санкции“, додава таа.

„Во тоа време, агресорот сè уште ќе размислува. Во таа фаза, санкциите можеби ќе успеат да постигнат нешто. Но, штом руската армија почна да освојува, нема повеќе лостови за да функционираат санкциите“.

Вакро вели дека руската централна банка презела добри чекори за да ја спречи кризата. А санкциите секогаш, исто како и овој пат, се поткопани со индиректниот увоз преку трети земји. Дури и високотехнолошките производи се секако поскапи за руската индустрија, но многу од нив пристигнуваат преку Кина, Индија или Турција.

Игра на кинеската мачка и глушец со Путин

Особено кога станува збор за Кина, професорката од Харвард смета дека таа е големиот победник во оваа игра. Ова во добра мерка ја објаснува политиката на Пекинг од почетокот на рускиот напад врз Украина:

„Кина воопшто не е заинтересирана за Русија како пазар: извозот во таа земја сочинува само три отсто од надворешната трговија на Кина. Но, таа знае дека Кина станува се поважна за Кремљ. И тоа е добро за нас: затоа што кога Пекинг му вели на Путин „не смееш да користиш атомско оружје во војна во Украина“, тогаш тој не го ни прави тоа и Путин навистина мора да слуша“, смета Вакро.

Што ќе се случи со руската економија оваа година? Вефер овде е претпазлив, но смета дека „големото прашање е колку Русија ќе заработи од нафта и гас оваа година. Тоа е секако значително помалку од она што го заработи во 2022 година“.

Бидејќи Индија и Кина сакаат руска нафта и гас и трговијата со тие земји цвета, но за фосилните горива е под цената што би ја платиле западните потрошувачи.

Прогнозите се различни, ММФ дури најавува раст на руската економија од 0,3 отсто, додека други сметаат дека ќе следи пад од два отсто.

На долг рок, воената економија не може да ги надомести загубите – затоа што парите треба да се испратат во областите во кои има војна и кои немаат приходи. Со текот на времето, осиромашувањето и политичкото незадоволство на граѓаните може да расте.

Како што неодамна рече шефот на европската дипломатија, Жозеп Борел, санкциите се како отров од арсен: смртоносно оружје за кое е потребно време да работи.

Но, главното прашање сè уште останува неодговорено – колкава загуба во персоналот, угледот и економијата е доволна за Путин да седне на преговарачка маса, подготвен да направи отстапки?